Z naszej historii

Inicjatorem Apostolstwa Chorych w świecie był ks. Jakub Willenborg – proboszcz Bloemendaal k/Amsterdamu w Holandii, który założył je w 1925 roku. Apostolstwo Chorych początkowo działało na prawie diecezjalnym. Do Polski Apostolstwo Chorych sprowadzili sami chorzy. Najbardziej przyczyniła się do tego p. Adela Głażewska, matka 5 dzieci, wśród nich kapłana. Mieszkała we Lwowie i była nieuleczalnie chora. Ponieważ dobrze znała język francuski zapisała siebie i 80 innych chorych osób do istniejącego już sekretariatu Apostolstwa Chorych we Francji. Centrala w Holandii doradziła, aby erygować Apostolstwo Chorych w Polsce, stawiając jednocześnie warunek, żeby na czele stał kapłan ze względu na wykonywane przez niego funkcje liturgiczne, takie jak: sprawowanie Mszy świętych, spowiedź chorych, udzielanie sakramentu Namaszczenia Chorych, urządzanie tryduum eucharystycznego, błogosławienie chorych. Do próśb chorych, jak i ich opiekuna ks. Michała Rękasa (1889–1964), którą ten skierował w listopadzie 1929 roku, przychylił się Metropolita Lwowski ks. Arcybiskup Bolesław Twardowski, który dekretem z dnia 12 maja 1930 r. erygował Sekretariat Apostolstwa Chorych w Polsce z siedzibą we Lwowie, ustanawiając jego pierwszym sekretarzem ks. dr. Michała Rękasa. Sekretariat został agregowany do centrali macierzystej międzynarodowej w Bloemendaal (Holandia).

Ówczesny Prymas Polski Kard. August Hlond przedłożył Ojcu Świętemu Piusowi XI prośbę o zatwierdzenie Apostolstwa Chorych w dniu 24 czerwca 1930 r. Pierwszy drukowany miesięcznik Apostolstwa Chorych w formie listu do chorych ukazał się w czerwcu 1930 r. i wydawany był aż do września 1939 r. w miesięcznym nakładzie 20 000 egzemplarzy.

Papież Pius XI, przychylając się do prośby ok. 400 biskupów, w specjalnym Breve z 12 sierpnia 1934 r. zatwierdził Sekretariat Apostolstwa Chorych w Bloemendaal w Holandii nadając mu tytuł „Unio Pia Prima Primaria”. Od tej chwili Sekretariat w Holandii mógł agregować sekretariaty w innych krajach do swej wspólnoty. Agregacja dawała w Kościele podstawę kanoniczną istnienia i udziału w przywilejach duchowych. Odpusty nadane członkom Apostolstwa Chorych określało Breve z 1936 r.

Akt zatwierdzenia Apostolstwa Chorych jako Unio Pia Prima Primaria dotyczył także Sekretariatu polskiego, który wcześniej istniał tylko na prawie diecezjalnym.

W 1935 r. ks. Michał Rękas osobiście wybrał się do Rzymu, by podziękować Ojcu Świętemu za otrzymane Breve. Listy z podziękowaniami pisali także chorzy z całej Polski. Do 1939 r. Apostolstwo Chorych niosło ulgę w cierpieniu prawie 200 000 chorych w 26 krajach.

Ks. Rękas oddziaływał na chorych także poprzez audycje transmitowane przez radio nie tylko dla chorych, ale także dla szerszych kręgów społeczeństwa katolickiego. Pisał artykuły w różnych tygodnikach i miesięcznikach. W okresie II wojny światowej duszpasterzował w parafii św. Łazarza we Lwowie, ale równocześnie organizował pomoc dla chorych i ubogich. Od 1919 r. był wikarym, katechetą i kapelanem w szpitalu zakaźnym w Złoczowej. Od 1921 r. był wikariuszem Bazyliki katedralnej we Lwowie oraz pełnił funkcję wykładowcy religii w żeńskim Gimnazjum im. Słowackiego we Lwowie. Następnie został prefektem Arcybiskupiego Seminarium Duchownego, a od 1926 r. pełnił obowiązki kapelana szpitalnego w Rodatyczach. W 1926, w wyniku ogłoszonego konkursu, został kapelanem Krajowego Zakładu dla Umysłowo Chorych w Kulparkowie. Pełnił także funkcję sekretarza Synodu Archidiecezjalnego. Był redaktorem Gazety Kościelnej. 5 lipca 1931 r. ks. Michał Rękas poprowadził pierwszą audycję dla chorych, transmitowaną przez radio na terenie całej Polski. Audycję tę, pt. „Kwadrans dla chorych”, prowadził w każdą sobotę aż do wybuchu II wojny światowej. W 1934 r. wprowadził do Radia koncert życzeń, a uzyskiwane ofiary pieniężne były przeznaczane na cele Apostolstwa Chorych.

Po zakończeniu II wojny światowej Sekretariat należało przenieść ze Lwowa na terytorium Polski w jej nowych granicach państwowych. Ks. Rękas zwrócił się z prośbą o przyjęcie sekretariatu Apostolstwa Chorych do biskupów większych miast, gdzie działały radiostacje, co ułatwiłoby kontynuowanie nadawania audycji dla chorych. Odpowiedzi z Krakowa i Poznania – ze względu na brak odpowiednich pomieszczeń – były odmowne. Biskup Stanisław Adamski z Katowic, jako pierwszy odpowiedział pozytywnie. Obiecał przydzielenie w lokalach Kurii pomieszczeń na biura dla Sekretariatu Apostolstwa Chorych oraz mieszkanie dla jego sekretarza.

Po wojnie pierwszy miesięczny list do chorych ukazał się we wrześniu 1946 r. w nakładzie 10 000 egzemplarzy, o objętości 8 stron formatu A5. Dużym utrudnieniem w wydawaniu miesięcznika był problem z papierem i ograniczenia cenzury państwowej, która pozwalała drukować jedynie artykuły dotyczące spraw szpitalnictwa i lecznictwa. Wyrażano też zgodę na podawanie informacji o nowościach książkowych wydawanych w wydawnictwie PAX. Zabraniano natomiast pisania artykułów dotyczących aktualnych wydarzeń w kraju, duszpasterstwa chorych, czy też poruszających jakąkolwiek problematykę religijną.

W 1953 r., po śmierci Stalina, zażądano od ks. Rękasa, aby jeden numer „Apostolstwa Chorych” poświęcił jego pamięci. Na to oczywiście ks. Rękas nie wyraził zgody. Odmowę poczytano niemal jako zdradę polskiej racji stanu. Przez pół roku „Apostolstwo Chorych” nie ukazywało się. Grożono nawet likwidacją instytucji. Na szczęście sprawa ta zakończyła się pomyślnie dla ks. Rękasa i mógł on nadal wydawać miesięcznik z wielkim pożytkiem dla chorych .

Ks. Michał Rękas apostołował także przez radio. Dzięki jego usilnym staraniom, po przeszło 6 latach przerwy, 29 września 1946 r usłyszano ponownie wygłoszoną przez niego audycję dla chorych. Miało to miejsce w Uroczystość św. Michała Archanioła, podczas otwarcia i poświęcenia nowej rozgłośni radiowej w Gliwicach. Uroczystości tej przewodniczył biskup Stanisław Adamski. Ks. Michał Rękas wygłosił wówczas kazanie o stanowisku katolików wobec radiofonii. W czerwcu następnego roku odpowiednie władze państwowe zlikwidowały nadawanie audycji radiowych dla chorych.

Ks. Michał Rękas pełnił funkcję Sekretarza i pierwszego Dyrektora Apostolstwa Chorych aż do śmierci, która nastąpiła 15 lutego 1964 r po długich i ciężkich cierpieniach. Pochowany został na cmentarzu przy ul. Francuskiej w Katowicach, a na jego grobie umieszczono napis „Byłem chory, a odwiedziliście mnie” .

Po jego śmierci rozpoczęte dzieło kontynuował kapłan pochodzący także z archidiecezji lwowskiej – ks. dr Jan Szurlej (1914–1982). Po ukończeniu studiów teologicznych na uniwersytecie lwowskim święcenia kapłańskie otrzymał ks. Szurlej 29 czerwca 1940 r. Pracował jako wikariusz w Konkolnikach, a następnie był kapelanem we lwowskim klasztorze karmelitanek, administratorem parafii w Janowie pod Lwowem oraz pomagał w pracy duszpasterskiej ks. Rękasowi – kapelanowi szpitala we Lwowie na Kulparkowie. W 1946 r. wraz z ks. Rękasem przybył do Katowic, gdzie w pełni ujawnił się jego charyzmat służenia ludziom chorym. W 1964 r., po śmierci ks. Rękasa został sekretarzem Krajowej Centrali Apostolstwa Chorych i redaktorem miesięcznika „Apostolstwo Chorych”. Z jego inicjatywy święto Matki Bożej Uzdrowienia Chorych, obchodzone 6 lipca, ustanowiono świętem patronalnym Apostolstwa Chorych w Polsce. W tym dniu, każdego roku, chorzy całej Polski wraz ze swoimi opiekunami i duszpasterzami gromadzą się na Ogólnopolskiej Pielgrzymce Chorych i Niepełnosprawnych na Jasnej Górze, aby uczestniczyć we Mszy Świętej na Szczycie, w Drodze Krzyżowej oraz w Nabożeństwie Lourdzkim.

Dzięki usilnym staraniom ks. Jana Szurleja nakład „Apostolstwa Chorych” zwiększono najpierw do 27 000 egzemplarzy (luty 1977), następnie do 30 000 egzemplarzy (od maja 1979) i wreszcie do 50 000 (marzec 1982).

Ks. Szurlej był wykładowcą teologii moralnej w Wyższym Śląskim Seminarium Duchownym w Krakowie. Był też wytrawnym kaznodzieją i rekolekcjonistą oraz kapelanem więźniarek z Ravensbrück. Zmarł 30 grudnia 1982 r. w drodze do katowickiej katedry, gdzie miał odprawić Mszę świętą. Zgodnie z wolą rodziny został pochowany w Kłodzku.

W latach 1982–1986 z upoważnienia konferencji Episkopatu Polski Apostolstwo Chorych prowadził ks. Henryk Sobczyk (1942–1986), kapłan diecezji katowickiej, były ojciec duchowny kleryków Wyższego Śląskiego Seminarium Duchownego. Po jego nagłej śmierci Sekretarzem Apostolstwa Chorych mianowany został ks. dr Czesław Podleski, proboszcz parafii Piotra i Pawła w Katowicach, były ojciec duchowny kleryków Wyższego Śląskiego Seminarium Duchownego, który prowadził to dzieło do 2001 r., kiedy to przeszedł na emeryturę. Kiedy pełnił on posługę Krajowego Sekretarza Apostolstwa Chorych, wprowadził wiele istotnych zmian w zewnętrznej szacie wydawanego miesięcznika, na ile pozwalały na to skromne środki finansowe Apostolstwa Chorych. Przeobrażeniom ulegała winieta miesięcznika, coraz częściej, przy ważnych okazjach, wydawano miesięcznik w barwnej szacie graficznej i na coraz lepszym papierze. W 1998 r. znacznie wypiękniała okładka "Apostolstwa Chorych", drukowana odtąd w kolorze, na kredowym papierze. Powiększono także objętość miesięcznika z 16 do 20 stron a w kolejnych latach do 28 stron. Ks. Czesław Podleski duszpasterzował aktywnie także poprzez audycje radiowe. Wielkim powodzeniem wśród słuchaczy cieszyła się zwłaszcza audycja "Gdzie miłość wzajemna", redagowana wspólnie  z panią redaktor Agatą Wojterzanką oraz Msze święte radiowe z homilią księdza Podleskiego transmitowane z Kościoła św. Krzyża w Warszawie. Ksiądz Czesław Podleski sporo czasu poświęcał na osobiste kontakty z chorymi. Organizował dla nich pielgrzymki w kraju i poza jego granicami, prowadził rekolekcje w domach rekolekcyjnych diecezji katowickiej ale także na zaproszenie innych diecezji. Często odwiedzał chorych w ich domach z posługą sakramentalną, odprawiał Msze święte w domach chorych i w domach pomocy. Przez wiele lat pełnił także funkcję kapelana w katowickim hospicjum domowym. Po jego przejściu na emeryturę Konferencja Plenarna Episkopatu Polski, obradująca w dniu 28 maja 2001 r. w Warszawie powierzyła funkcje Krajowego Sekretarza Apostolstwa Chorych ks. Stanisławowi Michałowskiemu z Katowic, który pełnił ją do 2011 r. Od 2005 r. "Apostolstwo Chorych", które  zwiększyło ponownie swoją objętość do 32 stron drukowano w całości w kolorze.

(Na podstawie archiwalnych dokumentów oraz tekstów ks. dr. Czesława Podleskiego opracowała Danuta Dajmund)

nd pn wt śr cz pt sb

25

26

27

28

29

1

2

3

4

5

6

8

9

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

30

31

1

2

3

4

5

6

Dzisiaj: 19.03.2024